Lợi ích của hệ thống kế toán chi phí mục tiêu và những vấn đề đặt ra
Những thay đổi trong môi trường kinh doanh, sự tiến bộ của công nghệ sản xuất và áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng đang trở thành những thách thức đối với các nhà quản lý, điều này đòi hỏi phải có sự thay đổi trong công tác kế toán quản trị trong doanh nghiệp.
ThS. Lê Thị Thúy – Trường Đại học Kinh tế-Kỹ thuật Công nghiệp
Phương pháp kế toán chi phí mục tiêu là một công cụ kế toán quản trị xác định chi phí sản xuất sản phẩm, dịch vụ có tính chính xác cao. Bài viết nghiên cứu tầm quan trọng của việc vận dụng phương pháp kế toán chi phí mục tiêu đối với các doanh nghiệp trong việc thực hiện chiến lược kinh doanh của mình.
Nghiên cứu về chi phí mục tiêu trong doanh nghiệp
Theo Cadez và Guilding (2008), doanh nghiệp (DN) có thể xác định chiến lược phát triển hiệu quả và tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững bằng cách sử dụng thông tin chi phí dựa trên thông tin chiến lược và marketing. Theo đó, kỹ thuật chi phí được xác định bao gồm 07 kỹ thuật cốt lõi sau: Chi phí thuộc tính, chi phí vòng đời sản phẩm, chi phí chất lượng, chi phí mục tiêu, chi phí dựa trên hoạt động, chi phí Kaizen. Trong đó, kỹ thuật chi phí mục tiêu đề cập đến quá trình một sản phẩm được thiết kế để đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Chi phí mục tiêu được xác định cho sản phẩm và được thực hiện chủ yếu trong quá trình phát triển và thiết kế các quy trình của quá trình sản xuất (Guilding và cộng sự 2000). Thông qua thiết kế sản phẩm chính xác, chi phí phải được xác định để đạt được chi phí mục tiêu…
Nói cách khác, chi phí mục tiêu là tổng thể các phương pháp, công cụ quản trị cho phép đạt được mục tiêu chi phí và mục tiêu hoạt động ở giai đoạn thiết kế và kế hoạch hóa sản phẩm mới. Công cụ này cho phép cung cấp một cơ sở kiểm soát chi phí ở giai đoạn sản xuất và bảo đảm các sản phẩm này đạt mục tiêu lợi nhuận đã được xác định phù hợp với chi phí chu kỳ sống của sản phẩm. Như vậy, công cụ chi phí mục tiêu làm giảm chi phí ngay từ giai đoạn thiết kế sản phẩm, đồng thời cung cấp cơ sở kiểm soát các chi phí ở giai đoạn sản xuất để gia tăng lợi nhuận mà không ảnh hưởng đến chất lượng và chức năng của sản phẩm.
Các nghiên cứu đã chứng minh rằng “chi phí mục tiêu” không phải là hoàn toàn mới. Kato (1993) cho rằng, hơn 80% các công ty chủ yếu trong ngành công nghiệp đã sử dụng xác định chi phí mục tiêu tại Nhật Bản. Trong nghiên cứu của mình Cooper & Slagmuler (1997) cũng khẳng định, Toyota đã đặt ra việc xác định chi phí mục tiêu vào năm 1959, trong khi Tanaka (1993) lại cho rằng xác định chi phí mục tiêu được phát triển lần đầu vào năm 1965. Tuy nhiên, tất cả đều đồng ý rằng, Toyota là nguồn gốc của khái niệm này. Từ khi thành lập năm 1937, hãng ô tô Toyota đã tìm ra hệ thống mới và cải tiến để giảm các chi phí một cách hiệu quả. Sản phẩm đầu tiên của Toyota áp dụng hệ thống này là “chiếc xe một USD” vào giữa những năm 1980…
Tiếp sau đó, nhiều tác giả đã đưa ra khái niệm về chi phí mục tiêu cụ thể như: Michiharu Sakurai (1989) nêu “phương pháp chi phí môi trường là một công cụ quản trị chi phí nhằm cắt giảm tổng chi phí sản xuất của sản phẩm trong suốt chu kỳ sống của nó nhờ sự hỗ trợ của các bộ phận sản xuất, chế tạo, nghiên cứu thiết kế, marketing và kế toán”.
Robin Cooper (1992) đưa ra khái niệm “phương pháp chi phí mục tiêu là xác định chi phí sản xuất của một sản phẩm cụ thể mà khi đem bán sẽ tạo ra được mức lợi nhuận biên mong muốn”. Peter Horvath (1993) khẳng định, “Kế hoạch chi phí toàn diện, hoạt động quản trị chi phí và khái niệm kiểm soát chi phí… được sử dụng triệt để ngay từ giai đoạn đầu của quá trình thiết kế sản phẩm nhằm tác động đến cấu trúc chi phí sản phẩm. Phương pháp chi phí mục tiêu là một quá trình phối hợp của tất cả các bộ phận chức năng trong DN hướng tới mục tiêu cắt giảm chi phí”.
Takao Tanaka (1993) cho rằng, “phương pháp chi phí mục tiêu là các nỗ lực được thực hiện trong các giai đoạn kế hoạch hóa và sản xuất sản phẩm nhằm đạt được mục tiêu chi phí đã được xác lập… mục tiêu là cho phép sản xuất ra các sản phẩm với mục tiêu lợi nhuận trong suốt chu kỳ sống của sản phẩm”. Theo các khái niệm này, chi phí mục tiêu liên quan đến khả năng lợi nhuận của sản phẩm gắn với chu kỳ sống sản phẩm, một cách tiếp cận khác biệt so với các phương pháp truyền thống.